Verslaving herkennen en (be)handelen

Verslaving is een complex probleem dat dat niet altijd wordt onderkend, vooral wanneer patiënten zich niet specifiek aanmelden voor verslavingszorg. In deze cursus leren zorgprofessionals hoe ze verslavingsproblematiek kunnen herkennen, bespreken en hoe ze hiermee om kunnen gaan binnen de behandeling. De focus ligt op het signaleren van verslaving, de impact ervan op het brein en sociaal functioneren, het interactie effect op naasten en het betrekken van naasten bij herstel. Ook wordt besproken wanneer doorverwijzing naar specialistische zorg nodig is.

inhoud

Deze cursus biedt een solide basis voor zorgprofessionals om verslaving vroegtijdig te signaleren en de invloed op sociaal en maatschappelijk functioneren te begrijpen. Je leert verslaving herkennen en wat tijdens de diagnostiek en behandeling mogelijk is, inclusief wanneer verwijzing naar specialistische verslavingszorg noodzakelijk is. Daarnaast wordt de rol van naasten besproken en hoe deze in de behandeling betrokken kunnen worden, maar ook welke hulp zij soms nodig hebben.

De volgende onderwerpen komen aan de orde:

• Vormen van verslaving: middelen, gedragsverslavingen, medicatieverslaving.
• Effecten van verslaving op brein, lichaam en gedrag.
• Signaleren van verslaving.
• Relatie verslaving en comorbiditeit.
• Interventies en behandelopties.
• Wanneer verwijzing naar specialistische verslavingszorg.
• Impact van verslaving op sociaal en maatschappelijk functioneren.
• Invloed van verslaving op naasten en beschikbare ondersteuning.

doelgroep

GGZ-professionals: (BIG-)psychologen, psychiaters, verpleegkundigen, ggz-agogen, en POH-ggz'ers die willen leren om verslaving te signaleren en patiënten met verslavingsproblemen binnen de eigen werkomgeving te helpen, en zo nodig te verwijzen naar specialistische verslavingszorg.

doelstelling

Na afloop van deze cursus heb je begrip van verslaving en de verschillende vormen die het kan aannemen, waaronder middelengebruik, gedragsverslavingen en medicatieverslaving. Ook begrijp je hoe verslaving het brein, het lichaam en het gedrag beïnvloedt en ben je in staat om signalen van verslaving te herkennen.

Je krijgt inzicht in de relatie tussen verslaving en comorbiditeit en heb je kennis van passende interventies en behandelopties en leer je dit met de cliënt bespreekbaar te maken. Daarnaast kun je inschatten wanneer het nodig is om patiënten door te verwijzen naar specialistische verslavingszorg.

Ook begrijp je hoe verslaving het sociaal en maatschappelijk functioneren beïnvloedt. Daarnaast krijg je inzicht in de impact van verslaving op naasten en weet je welke vormen van ondersteuning voor deze doelgroep beschikbaar zijn.

literatuur en toetsing

Ter voorbereiding denken de cursisten na over een casus uit hun praktijk waar verslaving (mogelijk) een rol speelt. Tijdens de cursus gaan ze met elkaar over de verschillende onderwerpen in gesprek, met deze casus als leidraad en oefenen zij met het herkennen van verslaving en welke behandelinterventies of verwijzing passend is. Met behulp van praktijkgerichte oefeningen. Het gebruik van eigen casuïstiek en het oefenen in kleine groepen zorgt ervoor dat cursisten de geleerde theorie direct kunnen vertalen naar hun eigen werkcontext. De docenten sluiten aan bij de groepjes, of de oefeningen worden plenair besproken.

Om zicht te krijgen op de prevalentie van verslaving wordt aangeraden om het volgende rapport te bekijken (Ladis Kerncijfers). Het is belangrijk om zicht te krijgen op signalen van gebruik. Daarnaast worden hoofdstukken en paragrafen uit de GGZ standaarden voor problematisch alcoholgebruik en alcoholverslaving, drugs (niet opioïden) en opiaatverslaving als onderlegger gebruikt. Ook wordt aanbevolen om de samenvattingen van de genoemde zorgstandaarden te bestuderen en een blik te werpen op de hulpmiddelen die op deze website worden aangeboden.

Daarnaast aanbevolen literatuur ter ondersteuning van behandeling en het betrekken van naasten in herstel:

Franken, I., van den Brink, W., & Schellekens, A. (2019). Handboek verslaving (Volledig herziene editie). Boom. https://www.boom.nl/actueel-item/80-2813_Volledig-herziene-editie-Handboek-verslaving.

Mouton, C. (2024). The Roadmap To Family Recovery: A Step-by-Step Guide for Families of People with Addiction (and Those Who Want to Help).